In het kader van de gemeentelijke heroriëntatie om te komen tot een evenwichtige
maatschappelijke ontwikkeling van de Gemeente Arnhem zijn sinds 2003 diverse
nota’s verschenen zoals “Stad in Balans” en “Inzet op
inzet”. In 2005 zal de raad een besluit nemen hoe in de komende jaren
met de spaarzame middelen tot een duurzame ontwikkeling en beheer van de stad
kan worden gekomen.
Vanaf 2003 hebben de gezamenlijke vrijwilligersorganisaties van Spijkerkwartier
en Spoorhoek het College en de Raad al aandacht gevraagd voor wijken die de
ontwikkelstatus zijn ontgroeid en in een situatie zijn geraakt van beheer (stabilisatie
en versterking)
In dit stuk zal een visie worden weergegeven hoe de vrijwilligersorganisaties
Spijkerkwartier en Spoorhoek aankijken tegen wijkbeheer en wijkparticipatie
door alle belangengroeperingen, ook wel genoemd “Wijkbeheer voor gevorderden”.
Het item is sinds kort zeer actueel geworden door het plotselinge vertrek van
de opbouwwerkster medio februari en de onbezette plaats van de gemeentelijke
wijkmanager.
Het Spijkerkwartier en de Spoorhoek zijn het erover eens dat de verantwoordelijkheid voor goed wijkbeheer een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid is van bewoners, ondernemers en gemeente. De tijd dat het financiële klimaat ruimte bood voor aanbodgestuurde capaciteit en ondersteuning van overheidszijde is voorbij. Vraagsturing leidt ondermeer tot een betere inzet van schaarse middelen. Voor het wijkbeheer is naar onze mening de samenwerking van de bewoners, ondernemers en overheid cruciaal. Aan de hand van deze 3 belangengroepen zal het wijkbeheer nader worden belicht.
Bewonersparticipatie
De belangen van de bewoners worden vanuit diverse werkverbanden vorm gegeven.
Spijkerkwartier en Spoorhoek zijn bedeeld met vele vrijwilligersorganisaties.
Zij verrichten naast administratieve taken ook vele sociaal/culturele taken
en tonen daarmee de betrokkenheid van bewoners aan om te komen tot een hogere
kwaliteit voor hun wijken.
Net zo als bij andere organisaties staat de continuïteit onder druk door
het teruglopen van het vrijwilligerspotentieel. Hiervoor zijn diverse oorzaken
aan te wijzen die globaal zijn terug te vinden in de nota “Inzet op inzet”.
De gedachte om bij het toekomstig wijkbeheer meer gebruik te maken van vrijwilligersinitiatieven
past bij de invulling van de eerder genoemde gemeenschappelijke verantwoordelijkheid.
Spijkerkwartier en Spoorhoek onderschrijven de conclusie van eerder genoemde
nota dat voor de continuïteit van vrijwilligerswerk enige professionele
ondersteuning noodzakelijk is.
Ondernemersparticipatie
Naast de middenstand die zorg draagt voor het voorzien in de dagelijkse behoeften
van de wijkbewoners, bevinden zich ondernemers in het Spijkerkwartier en Spoorhoek
die de wijken om diverse redenen hebben uitgekozen als vestigingslocatie. Daarnaast
zijn er ondernemers die hun activiteiten en belangen binnen de wijken hebben
liggen. Denk bijvoorbeeld aan projectontwikkelaars, vastgoedbedrijven en woningbouwverenigingen.
Ook zij hebben belang bij een goed beheer van de wijken. Zij hebben behoefte
aan een vast aanspreekpunt waar ze gehoord kunnen worden of informatie kunnen
opvragen.
Gemeentelijke participatie
De gemeente heeft een algemeen belang ten aanzien van ondermeer het zeker stellen
van de sociale infrastructuur om daarmee de belangrijke leefkwaliteiten in het
gemeentelijk gebied in stand te houden. Naast een eigen verantwoordelijkheid
voor het beheer van de openbare ruimte heeft zij ook een taak om voorwaarden
te scheppen waaronder bewoners- en ondernemersparticipatie mogelijk is. Gebeurde
dit vroeger vanuit de zogeheten aanbodsturing, bij een steeds meer terugtredende
overheid zal dit meer vraag gestuurd moeten gaan plaats vinden. Geconstateerd
wordt dat vanuit de diverse gemeentelijk organisaties directe aanspreekpunten
voor de wijken zijn ingesteld. Daarnaast heeft de gemeente wijkmanagers aangesteld,
die binnen de gemeente als aanspreekpunt gelden. Mede gezien de discussie over
de omvang van het ambtenarenkorps kan de vraag worden gesteld of deze afstemming
en coördinatie binnen de gemeente over zaken op wijkniveau anders kan worden
ingericht.
Wijkbeheer
Binnen de gemeente Arnhem is wijkbeheer ingesteld. Hiervoor zijn ondermeer wijkplatforms
ingericht waarin alle belangengroeperingen zijn vertegenwoordigd. Dit coördinatie-
en afstemmingsforum beziet de ontwikkelingen en behoeften van de wijk en komt
jaarlijks met een gezamenlijk wijkbeheersplan en heeft een klein budget ter
beschikking. Het wijkplatform draait op vrijwilligers en beroepsmensen uit de
gemeentelijke- en ondernemersomgeving. Allen doen aan informatiebundeling en
netwerken op wijkniveau. Tot op heden speelde de opbouwwerkster en de wijkmanager
hierin een belangrijke rol. Beiden hebben onlangs de wijk verlaten.
Het wijkbeheer kan worden onderscheiden in regulier beheer en projectondersteuning.
Het regulier beheer kan worden samengevat als het houden van overzicht van alle
activiteiten en ontwikkelingen binnen de wijk en het onderhouden van het netwerk
tussen de diverse belangengroepen.
De projectondersteuning betreft vooral specifieke wijkkennis aanleveren, netwerkverzorging
alsmede ondersteuning en begeleiding bij het opzetten van de projecten. Een
van die projecten betreft de inventarisatie van het vrijwilligerspotentieel
op basis van de “Bronmethodiek”.
Een ander project betreft het “project integrale aanpak overlast Spijkerkwartier”.
De toekomst
Uit de “Som der delen” de voorzieningenkaart van Arnhem blijkt dat
het Spijkerkwartier en Spoorhoek als laagste scoren in het overzicht van de
beheerswijken. Een adequaat beheer is noodzakelijk om te voorkomen dat de wijken
terugvallen in de categorie ontwikkelwijken.
De samenwerking van bewoners, ondernemers en gemeente vraagt om professionele
begeleiding. Voorgesteld wordt om deze professionele kracht vanuit het wijkplatform
aan te sturen; immers alle participanten nemen aan dit forum deel. Het wijkplatform
zou als opdrachtgever moeten gaan fungeren richting deze professional. De taakstelling
van deze professional moet zijn verwoord in een werkplan, welke periodiek in
het wijkplatform zal worden behandeld. De financiering van deze professional
zal vanuit het wijkplatform moeten plaats vinden. Hiertoe dienen alle participanten
een bijdrage te leveren. Hiermee komt de verantwoordelijkheid voor de invulling
van een gebalanceerd beheer meer in de richting van de participanten te liggen.
Voor het regulier beheer wordt ingeschat dat minimaal een 0,5 VTE benodigd is.
Voor projectondersteuning dient van geval tot geval de personele capaciteit
te worden bepaald.
Afsluiting
Gezien het feit dat deze visie een nieuw element levert aan de discussie over
verantwoord beheer van de stad, wordt voorgesteld om deze werkwijze als proef
voor 3 jaar uit te voeren binnen de wijken Spijkerkwartier en Spoorhoek. Tijdens
deze periode moet het project door de 3 participanten nadrukkelijk worden gevolgd
op doelstelling, resultaat en inzet van middelen.
De gezamenlijke vrijwilligersorganisaties van Spijkerkwartier en Spoorhoek
10 maart 2005